Rijk en tóch groen, hoe kun je dat doen? Veel vermogenden willen hun geld duurzaam beleggen – en daar zijn ook steeds meer mogelijkheden voor. Al is de eigen ecologische voetafdruk nog wel een punt.
Een vermogen schept een bepaalde verantwoordelijkheid voor het milieu, de wereld en de mensen die er rondlopen. Zo ziet Fred Matser (73) het. De voormalige projectontwikkelaar investeerde afgelopen jaren miljoenen in groene en duurzame projecten, zoals elektrische-laadpalenbedrijf Fastned, een documentaire over de impact van de ‘plastic soep’ in de oceaan op albatrossen en het duurzame investeringsfonds Social Impact Ventures.
‘Een vermogen betekent vaak veel spullen. Al die spullen bestaan uit componenten die uiteindelijk uit de natuur komen. Helaas stuurt de BV Aarde geen factuur voor de disbalans die wij daarmee veroorzaken’, zegt Matser in zijn kantoor in Amsterdam-Zuid. Door zijn geld in positieve projecten te steken, probeert hij de balans recht te trekken.
Matser is niet de enige Nederlandse rijke die duurzaamheid een warm hart toedraagt. Vorig jaar ondervroeg ABN Amro een groep van vijfhonderd vermogenden die allen minstens een half miljoen euro vrij hebben om te beleggen. En wat blijkt? Bijna 90 procent van hen vindt duurzaamheid belangrijk.
Daarmee lijkt het thema onder de groep iets meer te spelen dan bij de gemiddelde Nederlander. In een onderzoek uit november in opdracht van het ministerie van Economische Zaken zei acht op de tien ondervraagden het stimuleren van duurzaamheid belangrijk te vinden. Ook onderzoeken van wetenschappers in onder meer Duitsland en Hongarije laten zien dat mensen met een hoger inkomen vaak meer bezig zijn met duurzaamheid.
Betrouwbare projecten
Het pad van Matser leidde al vroeg naar het projectontwikkelingsbedrijf van zijn zieke vader. Als twintiger kwam hij aan het roer te staan van het bedrijf dat hem vermogend zou maken. ‘Ik had het geluk dat ik kennelijk de capaciteiten had voort te zetten wat mijn vader had opgebouwd. Maar in de jaren tachtig kreeg ik een inzicht’, vertelt hij over zijn keuze om zijn leven om te gooien. ‘Ik zag steeds meer dat wij mensen voor een disbalans zorgen, doordat we de ratio op een voetstuk zetten en het gevoel en intuïtie bij het verwerken van informatie als weeskind er bij laten bungelen. We hebben de mens verheven boven de natuur.’ Dus stapte Matser uit het vastgoed en begon hij zijn geld in te zetten voor sociale en duurzame projecten. Het leverde hem een plek op in de duurzame top-100 van Trouw en op de lijst met gulste gevers van Nederland.
‘In het begin was het best lastig om betrouwbare projecten te vinden. Twintig jaar geleden waren er nog geen goede adviseurs op dit gebied’, herinnert de miljonair zich. Inmiddels is er een klein ecosysteem ontstaan voor vermogenden die hun geld met impact willen investeren. Drie jaar geleden richtte War Child-oprichter Willemijn Verloop Social Impact Ventures op.
Het is het eerste Nederlandse private investeringsfonds dat ondernemingen niet alleen afrekent op financieel resultaat, maar ook op een meetbaar duurzaam resultaat. In twee jaar tijd haalde Social Impact Ventures 41 miljoen euro op, waarvan ongeveer de helft van vermogende particulieren en families komt.
Tegenwoordig zijn er meerdere van dit soort investeringsfondsen, waarvan Social Impact Ventures de grootste is. Een teken dat er behoefte is aan fondsen met impact onder vermogenden, meent Verloop. ‘Als je kijkt naar de motieven van duurzame investeerders zijn die eigenlijk in drie categorieën in te delen: een groep die vooral negatieve effecten van hun investeringen wil uitsluiten. Bij deze groep staat het financieel rendement nog boven de meetbare positieve impact op bijvoorbeeld het milieu. Wij richten ons op een tweede groep. Die wil dat financieel rendement en impact hand in hand gaan. Daarnaast is er nog een derde groep die de impact belangrijker vindt dan financieel rendement.’
Matser hoort duidelijk bij de derde groep. ‘Als ik 100 euro inleg, hoef ik geen 150 terug’, zegt hij. ‘Als ik maar 90 terugkrijg en zie dat er met mijn investering echt een verschil is gemaakt, vind ik dat ook mooi.’
Onderscheid
Dat betekent niet dat Matser zomaar geld in elke duurzame investering stort die langskomt. ‘Het is wel fijn als ik over vijf jaar nog steeds iets heb om te investeren.’ Daarom investeert hij alleen nog via Social Impact Ventures, zodat hij het onderscheid tussen goede en slechte projecten zelf niet meer hoeft te maken. In de praktijk betekent dit dat het wel de bedoeling is dat Matser meer dan zijn inleg terugkrijgt. Social Impact Ventures wil immers dat financieel rendement en impact hand in hand gaan.
Ondanks de groeiende wil om een deel van hun geld te investeren op een manier die voor verandering zorgt, ligt er nog een diepe kloof tussen het belang dat de vermogenden aan duurzaamheid hechten en wat zij daadwerkelijk doen. Volgens het onderzoek van ABN Amro let nog geen twee op de tien beleggers er bewust op hoe groen een belegging is. ‘Je ziet dat het over het algemeen toch vooral de zeer vermogenden zijn die met een klein deel van hun geld de stap durven te maken’, zegt Warner Philips van Social Impact Ventures over de relatief kleine groep. Dit komt volgens Philips door de vrij hoge risico’s bij de investeringen in vaak jonge bedrijven.
Privéleven
Een tweede kanttekening is het privéleven van de rijken. Een onderzoek uit juni vorig jaar van wetenschappers Silke Kleinhückelkotten en Stephanie Moser laat zien dat Duitsers met een hoger inkomen weliswaar meer bezig zijn met duurzaamheid, maar tegelijkertijd ook meer energie verbruiken en verantwoordelijk zijn voor meer CO2-uitstoot.
Een van de belangrijkste factoren hierin is dat mensen met hogere inkomens vaker vliegen en meer kilometer afleggen in een auto, dan mensen met lagere inkomens. Uit cijfers van het jaarlijkse vakantieonderzoek van onderzoeksbureau NBTC-Nipo blijkt dat ook in Nederland de hoogste inkomensgroep relatief het meeste vliegt. Dat zorgt voor een bovengemiddeld grote ecologische voetafdruk bij de rijken.
Ook in concrete en relatief makkelijk haalbare stappen in het privéleven om het milieu te verbeteren, lijken de vermogenden in de praktijk niet vooruitstrevender dan de gemiddelde Nederlander. Van de door ABN Amro ondervraagde rijken zegt slechts een kwart dat hij of zij zonnepanelen op het dak heeft liggen. In de meest recente Monitor Energiebesparing stelde de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland dezelfde vraag aan een gemiddelde groep huizenbezitters. Het antwoord valt een paar procent hoger uit.
‘Privé ben ik nog ver bovengemiddeld een parasiet op het ecosysteem’, zegt ook Fred Matser. ‘Ik eet wel grotendeels vegetarisch, maar ben ook lui. Mijn huis is niet duurzaam, ik bezit meer dan één auto en heb dan wel geen groot jacht maar wel een sloepje.’ Daarnaast maakte Matser de afgelopen jaren vele reizen met het vliegtuig. Maar hij wil, geheel in lijn met zijn motto, verantwoordelijkheid nemen daarvoor: ‘Onlangs heb ik wel laten uitrekenen hoeveel het mij kost om al die reizen te compenseren.’
